Biden, Trump : Đường vào Nhà Trắng vẫn đầy chông gai

Cho đến nay, sau cuộc bầu cử sơ bộ tại 15 bang ngày Super Tuesday 05/03/2024, gần như chắc chắn Donald Trump và Joe Biden sẽ lại đấu với nhau trong cuộc chạy đua vào Nhà Trắng. Cựu tổng thống Trump đã loại được đối thủ cuối cùng trong đảng Cộng Hòa là Nikki Haley. Về phía tổng thống đương nhiệm, Joe Biden vẫn không bị một cái bóng nào của đảng Dân Chủ che khuất. Dù vậy con đường vào Nhà Trắng của cả hai ứng cử viên này đều  còn nhiều chông gai.

Ảnh ghép tổng thống Mỹ Joe Biden và cựu tổng thống Donald Trump. AP

Trước hết, cả hai ứng cử viên tổng thống Hoa Kỳ tuổi đều trên dưới 80. Nếu như ông Biden thường xuyên nhầm lẫn chuyện nọ với chuyện kia, thì Donald Trump cũng không thua gì. Thêm vào đó, những tuyên bố đao to búa lớn của nhà tỷ phú New York có sức thuyết phục với thành phần cử tri trung thành với ông, nhưng vẫn khiến một bộ phận trong hàng ngũ đảng Cộng Hòa không cảm thấy thoải mái.

Một nhà quan sát nhận định « nội bộ đảng Cộng Hòa đang bị chia rẽ hơn bao giờ hết ». Những gương mặt nổi bật trong đảng, như thượng nghị sĩ Mitch McConnell, hay thống đốc bang Florida Ron deSantis, đã đồng loạt tuyên bố ủng hộ ông Trump, nhưng « đấy chỉ là vỏ bọc bề ngoài ». Ngay trong hàng ngũ đảng Cộng Hòa, một số người không mấy tin tưởng vào khả năng Donald Trump trở lại Nhà Trắng sau cuộc bầu cử tháng 11/2024. 

Trở ngại thứ nhì đối với ông Trump là hàng loạt các vụ án ông đang phải đối mặt, trong đó có 4 vụ án hình sự. Theo kết quả một cuộc thăm dò được hãng tin Pháp AFP trích dấn, « ít nhất 1/3 cử tri tham gia bầu cử sơ bộ đã không bỏ phiếu cho Trump » vì lý do này.

Ở góc đài bên kia, Joe Biden lao vào cuộc đua với một bất lợi to lớn là tuổi đã ngoài 80. Kết quả thăm dò do báo New York Times và đại học Siena College thực hiện cho thấy một nửa cử tri từng ủng hộ Biden hồi 2020 đánh giá ông đã « quá cao tuổi để điều hành đất nước ». 

Một trở ngại lớn khác đối với tổng thống Mỹ đương nhiệm là xung đột ở Gaza. Trên vấn đề này, công bằng mà nói, « Joe Biden bị vạ lây » : Ông đang trả giá cho chính sách truyền thống của Hoa Kỳ yểm trợ Israel. Hôm 27/02/2024, hàng chục ngàn cử tri đã bỏ phiếu trắng trong cuộc bầu cử sơ bộ bên đảng Dân Chủ tại bang Michigan. Giới phân tích coi đấy là thông điệp rất rõ ràng kêu gọi « bỏ rơi Biden ». Xu hướng đó đã được củng cố thêm sau ngày Super Tuesday. Ông Biden cũng đã đánh mất niềm tin nơi giới trẻ, từng kỳ vọng nhiều vào chính sách môi trường của ứng cử viên Biden cách nay 4 năm. Điều khiến ban vận động tranh cử của ông Biden lo lắng, đó là kết quả bầu cử tháng 11 được báo trước sẽ rất sít sao, khoảng cách giữa hai ứng cử viên Dân Chủ và Cộng Hòa có thể sẽ chỉ là vài ngàn lá phiếu tại một số bang dao động -Swing States. 

Một điểm khác khiến đảng Dân Chủ nhức nhối là những thành quả kinh tế mà chính quyền Biden đạt được từ ba năm nay, những thành tích về thị trường lao động, về đầu tư vào cơ sở hạ tầng… dường như không mấy quan trọng trong mắt cử tri. Kinh tế gia Raphael Gallardo, thuộc quỹ đầu tư của Pháp Carmignac, ghi nhận : « Kết quả kinh tế của Biden tuyệt vời nhưng lại không được cử tri Mỹ không công nhận ».

Vào lúc mà lạm phát ở Hoa Kỳ đã rơi xuống còn 2 % từ sáu tháng nay, « trong đầu người tiêu dùng bình thường, tỉ lệ đó vẫn là từ 8 đến 10 % ». Dân Mỹ muốn tìm lại giá của hồi năm 2020, khi ông Trump rời Nhà Trắng, mà quên mất rằng trong bốn năm qua, lương trung bình của người lao động Mỹ đã tăng lên theo thời giá.

Một nét đặc thù khác trong cuộc tranh cử tổng thống Mỹ lần này, đó là công luận dường như chú trọng đến chủ đề nhập cư, khá bất lợi cho tổng thống sắp mãn nhiệm. Theo kết quả một thăm dò gần đây, chủ đề này đang trở thành « ưu tiên và lo ngại hàng đầu của người dân Mỹ », trước các vấn đề như vật giá leo thang, thất nghiệp, tăng trưởng kinh tế. Cũng Raphael Gallardo lưu ý : Trước cửa các phòng phiếu, cử tri Hoa Kỳ không mảy may quan tâm đến những nghiên cứu, điều tra chứng minh rằng « nhờ có người nhập cư » mà thị trường lao động của Mỹ bớt căng thẳng, các nhà máy vẫn hoạt động bình thường, các cửa hàng tạp hóa vẫn có nhân viên phục vụ… và cũng nhờ có lao động nhập cư mà Hoa Kỳ giảm được áp lực của lạm phát trong ngắn hạn.

Từ nay đến bầu cử tổng thống Hoa Kỳ ngày 05/11/2024, con đường còn dài, và có lẽ thời gian không phải là yếu tố thuận lợi cho cả hai ứng viên. Đây có thể là trở ngại cuối cùng gây khó khăn cho ông Donald Trump quay trở lại Phòng Bầu Dục và cho ông Joe Biden giữ được chìa khóa Nhà Trắng. Cơn ác mộng của cả hai ứng cử viên này là kịch bản mỗi bên phải đối mặt với một ứng viên bất ngờ xuất hiện và có sức thu hút cử tri.

Bên đảng Dân Chủ, mọi người còn nhớ những bài học cay đắng của Hillary Clinton trước những lá phiếu dồn cho ứng viên Jill Stein của Đảng Xanh hồi 2016. Xa hơn nữa là hồi năm 2000, phó tổng thống Al Gore từng bị đối thủ Georges Bush phỗng tay trên  chìa khóa vào Nhà Trắng vì một ứng cử viên khá vô danh là Raph Nader. Lần này, yếu tố bất ngờ có thể mang tên RFK, Robert Francis Kennedy Jr.: Nhân vật này « có thể trở thành cái gai với cả Trump lẫn Biden », vì ông có khả năng giành phiếu của cả hai ứng viên Cộng Hòa và Dân Chủ, như ghi nhận của Keith Nahigian, một cựu quan chức Nhà Trắng thời tổng thống Bush cha.