Châu Âu : Càng khan hiếm, dầu ô liu càng bị trộm cắp

Loạt phim ''La casa de papel'' (Phi vụ triệu đô) không còn gì xa lạ với giới ghiền xem Netflix. Chỉ có điều là trong mùa hè vừa qua tại Tây Ban Nha, các vụ cướp ngân hàng chẳng có bao nhiêu, nhưng các vụ trộm cắp dầu ô liu lại tăng rất nhiều. Tình trạng hạn hán mất mùa cộng thêm tỷ lệ lạm phát cao khiến cho vùng Andalucía, ở miền nam Tây Ban Nha, phải đối mặt với ba hay bốn vụ trộm mỗi ngày.

Ảnh minh họa. Getty Images/stuartbur

Theo tuần báo kinh tế Capital, vào thời buổi vật giá leo thang, nhiều nhu yếu phẩm như bơ sữa, đường cát, bột mì, dầu ăn đều đã tăng mạnh đôi khi vượt ngưỡng hơn 10%, trong mùa hè vừa qua. Tỷ lệ lạm phát cao đã kéo theo nạn trộm cắp có tổ chức. Toàn bộ chuỗi cung ứng dầu ô liu đều bị ảnh hưởng, các nông trại sản xuất, các xe tải chở hàng, các siêu thị phân phối đều bị ăn trộm.

Nhằm hạn chế đà gia tăng của hiện tượng trộm cắp, chính quyền Tây Ban Nha đã không ngần ngại triển khai nhiều phương tiện phòng ngừa, kể cả lắp đặt thêm các camera an ninh, dùng drone không người lái để theo dõi từ trên không, lực lượng cảnh sát di động ''guardia civil'' có quyền lục soát các cốp xe hay nhà kho của những ai bị tình nghi là có tích trữ các thùng dầu ô liu bị ăn cắp.

Dầu ô liu lên giá : mục tiêu của những kẻ trộm

Phải công nhận rằng tuy dầu ô liu chưa phải là xa xỉ phẩm, nhưng mặt hàng này đã có giá tăng mạnh nhất trong một thời gian ngắn. Theo tuần báo Capital, giá trung bình của một lít dầu ô liu Tây Ban Nha là khoảng 8 euro, trong vòng một năm đã tăng gần gấp đôi lên tới 15 euro một lít. So với giá sinh hoạt trước thời Covid, giá dầu ô liu thật ra đã tăng hơn gấp ba lần, trong khi Tây Ban Nha lại là một trong những quốc gia sản xuất hàng đầu.

Về phần mình, tờ báo Sud Ouest trích dẫn mạng thông tin Reporterre cho biết, nạn hạn hán kéo dài đã khiến cho giới trồng ô liu ở Tây Ban Nha bị mất mùa. Trong hai năm liền (2022-2023), sản lượng thu hoạch đã giảm đi gần một nửa. Mức cung thấp trong khi mức cầu lại cao, điều đó đã khiến cho giá dầu ô liu tăng nhanh chóng trên thị trường. Một thảm họa không nhỏ đối với quốc gia xuất khẩu dầu ô liu nhất nhì thế giới.

Tình trạng ''khan hiếm'' cũng đã dẫn đến nạn buôn dầu ô liu, một mạng lưới có tổ chức nhằm đánh cắp, tích trữ các kho hàng rồi sau đó bán lại rất dễ cho dù là hàng lậu. Theo ban giám đốc của chuỗi siêu thị ''Tu Super'' gồm 30 cửa hàng tại vùng Andalucía, dầu ô liu đã trở thành mục tiêu hàng đầu trong mắt những kẻ trộm. Trộm cắp trong siêu thị là chuyện thường tình, nhưng ít ai ngờ rằng, sau các lưỡi dao cạo, các hiệu mỹ phẩm dễ bỏ túi, nay lại đến phiên các chai dầu ô liu. Các chai thường bị ăn cắp nhất là loại dầu ô liu nguyên chất ''extra virgin''. Đây là một sản phẩm ít được tinh chế nên thường được xem là bổ cho sức khỏe, Cách chiết xuất loại dầu ô liu này cũng hoàn toàn tự nhiên, bảo đảm hương vị tinh khiết riêng biệt, không pha với bất cứ gì khác.

Để đối phó với tình trạng trộm cắp gia tăng, một số cửa hàng đã quyết định bỏ vào tủ kính có cài khóa các chai dầu ô liu đắt nhất, một biện pháp từng được áp dụng với các chai rượu mạnh hay vang thượng hạng. Các siêu thị tự trang bị thêm những hệ thống đề phòng trộm cắp, qua việc gắn nhãn bảo mật vào nắp chai, dán tem có cài chip điện tử, hoặc dùng các loại kẹp nắp chai giống như một loại ổ khóa để phát hiện những chống kẻ trộm nào lén bỏ hàng vào túi. Theo tuần báo Capital, nếu có ý kiến cho rằng các biện pháp này thực sự là quá đáng. Nhưng cũng phải công nhận rằng kể từ khi các chuỗi siêu thị đề ra các biện pháp phòng ngừa, nạn trộm cắp dầu ô liu đã có dấu hiệu giảm dần tại các cửa hàng bán lẻ cũng như trong các chợ thực phẩm.

Ngành làm dầu điêu đứng, ngành an ninh bội thu

Ngoài các cửa hàng phân phối, các xe tải chở hàng cũng như các nông trại sản xuất cũng trở thành mục tiêu của những kẻ trộm cắp. Một vụ trộm ''kỷ lục'' đã diễn ra vào tháng 08/2023 ở tỉnh Córdoba, với tổng cộng 56 tấn dầu ô liu nguyên chất bị đánh cắp chỉ trong vòng chưa đầy một giờ. Cảnh sát Tây Ban Nha vẫn đang điều tra về đường dây buôn dầu này, kế hoạch đánh cắp rất có tổ chức để có thể lấy trộm một khối lượng dầu rất lớn, trong một thời gian rất ngắn.

Họa người phúc ta. Nếu như các nhà sản xuất dầu ô liu gặp nhiều khó khăn, thì ngược lại ngành an ninh lại bội thu. Tình trạng trộm cắp trước mắt làm gia tăng doanh thu của các công ty chuyên bán các camera thu hình. Đơn đặt hàng ống kính hay thiết bị an ninh đã tăng gấp 12 lần trong mùa hè vừa qua. Còn các công ty chuyên về an ninh cũng đã phải tuyển dụng và đào tạo thêm nhân viên bảo vệ để đáp ứng nhu cầu.

Tuy là một trong những nước sản xuất dầu ô liu hàng đầu, nhưng tỷ lệ lạm phát cao khiến mức tiêu dùng nói chung ở Tây Ban Nha đã giảm 12% trong vòng một năm. Theo tuần báo Capital, một yếu tố nữa khiến cho một số kẻ trộm trở nên ''dạn dĩ'' hơn, đó là tại Tây Ban Nha những vụ trộm dưới 400 euro ít khi nào bị phạt tù giam. Các hình thức tù treo hay phạt vạ không đủ tính răn đe những kẻ phạm pháp.

Còn theo trang thông tin Euronews, tình trạng trộm cắp cũng xảy ra tại các nước chuyên sản xuất dầu ô liu như Hy Lạp, Ý hay Bồ Đào Nha, nhưng tình hình không đến nỗi nghiêm trọng, so với trường hợp của Tây Ban Nha. Các nhà sản xuất dầu ô liu trước mắt phải tự tổ chức các đội tuần tra luân phiên, với hy vọng là tình hình kinh tế trong năm 2024 sẽ sáng sủa hơn.